Apropos

Ethisch

English version


Er is een ethische dimensie betrokken bij de beslissing waarmee Apropos zich engageert, ook al wordt die beslissing vaak onbewust en spontaan genomen.

Apropos staat niet onverschillig tegenover God en het goddelijke en is in aanleg ook niet atheïstisch. Maar het erkent de crisis die Nietzsche constateerde toen hij God doodverklaarde. De beslissing over leven en wereld kan niet worden overgelaten aan een instantie die door de mensheid zelf herhaaldelijk op niet mis te verstane wijze (en tot zijn eigen schande) de wacht is aangezegd. De navelstreng die de mens met God verbond is onherroepelijk losgesneden. Nu hij op een afstand is geplaatst en alleen in grote onveranderlijkheid toekijkt, zijn we op onszelf aangewezen. Zelfs de sympathie die men kan voelen voor een schepper die door zijn kinderen is verlaten, verliest alle grond: het gaat niet meer om God. Er valt met God niets te appropriëren.

Voor de uitvoering van een Apropos-operatie moet een uitgangspunt worden aangenomen - maar het woord 'uitgangspunt' riekt al naar ideologische taalvervuiling - waar het handelend subject zich aan verbonden weet. Is die verbondenheid niet aanwezig, dan kan het handelend subject er ook geen verantwoordelijkheid voor nemen, en zonder die verantwoordelijkheid kan er van Apropos al helemaal geen sprake zijn. Maar daartoe moet men zichzelf eerst als handelend subject aanvaarden, en afstand doen van het idee een instrument van Gods wil te zijn. Alleen zo kan echte verantwoordelijkheid ontstaan, die geen afgeleide is van de relatie mens-God.

Voor het begrip 'vrije wil' is dan ook geen plaats in het universum van Apropos. Niet omdat Apropos de daaruitvolgende verantwoordelijkheid af zou wijzen, maar omdat de mens de enige is die in die wrede constructie buiten spel staat: God, die niet van deze wereld is, blijft erbij buiten schot, maar er kunnen uit zijn naam achteraf wel strafmaatregelen worden genomen.

Apropos veronderstelt geen vrije wil waarop men later kan worden afgerekend, maar een vrije speelruimte waarin het handelend subject bewust, maar ook spontaan een wereld kan creëren waar God noch hijzelf een vermoeden van heeft, maar die hij nu althans de zijne kan noemen; een geapproprieerde wereld.

Vorige Volgende