Posted on Sunday, March 04, 2007 11:16 PM
De naam Martin Scorsese heb ik al een paar keer laten vallen. Vorige week werd hij eindelijk geëerd met een Oscar - niet voor zijn beste film, maar mogelijk wel voor zijn laatste, nu hij heeft aangekondigd geen grote speelfilms meer te zullen maken. Ik kom binnenkort elders nog uitgebreid over hem te spreken, maar op YouTube staan tegenwoordig een paar van zijn vroegste korte films, gemaakt op de filmacademie. De allereerste: What's a nice girl like you doing in a place like this? (1963), de in tweeën geknipte tweede, It's not just you, Murray! (deel 1) en deel 2 (1964) en de derde, The big shave (1967):
De film was bedoeld als protest tegen de oorlog in Vietnam. Aanvankelijk wilde Scorsese aan het eind oorlogsbeelden toevoegen, maar ten slotte besloot hij de boodschap wat subtieler over te brengen: "Viet 67" staat er (hier slecht leesbaar helaas) in de credits, en "Whiteness by Herman Melville" - de auteur van Moby Dick, obscure obsessie van een andere grote roerganger. Ik hoef op de actualiteit van de film tegen wil en dank verder wel niet te wijzen, nu Amerika opnieuw in de witte badkamer van vrijheid en democratie voor iedereen staat en daar dagelijks uit talloze wonden bloedt.
Wat Scorsese betreft: interessant aan het filmpje is dat het zijn hele oeuvre bij voorbaat in een notendop lijkt te bevatten. Wat begint als het alledaagse tafereel van iemand die na een nacht vol dromen sociaal weer voor de dag probeert te komen, gaat over in het afwassen van zonden en eindigt in een bloedbad, als metafoor voor de kruisdood van de verlosser. Opvallend en typerend voor Scorsese's revisionistische katholicisme is dat zondaar en verlosser bij hem in één persoon zijn verenigd: het kwaad bevindt zich niet buiten ons, maar binnen ons, en wie ervoor aan de haal gaat, zal nooit iets overwinnen. Max Cady uit Cape Fear (zie een eerdere post) en al die andere figuren uit Scorsese's films weten daar alles van.
Iemand die die les nog niet geleerd heeft, een andere kapitein Ahab om zo te zeggen, is Priest Vallon uit Gangs of New York (2002). Vlak voor de opera-achtige veldslag waarmee de film begint, snijdt hij bij het scheren opzettelijk een kerf in zijn wang; wanneer zijn zoontje het bloed van het mes wil afnemen, zegt hij: “No son, the blood stays on the blade.” Het is het werktuig waarmee zijn zoontje hem later zal wreken, zijn pseudo-vader zal overwinnen en waarmee uiteindelijk New York zal worden opgebouwd. Moraal: ook aan een vervuilde schepping kan een zuivere schim worden ontlokt.